Geçmişten Günümüze Metaverse Konsepti

Facebook CEO’su Mark Zuckerberg’in “yeni nesil internet” olarak tanımladığı Metaverse ile ilk olarak 1992 yılında Neal Stephenson'un kaleme aldığı Snow Cash kitabında tanıştık. Stephenson, Snow Cash adlı kitabında Metaverse teorisini, artırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik ve internet ortamı üçgeni üzerinde kurguladı. 2020 ve 2021 yıllarını önemli ölçüde etkileyen pandemi dönemi ve karantina tedbirleri ise bireyleri daha fazla çevrim içi olmaya iterken, 2021 yılı son çeyreğinde Facebook’un ismini “Meta” olarak değiştirmesi, Metaverse konsepti üzerindeki ilgiyi üst seviyelere taşıdı. 

Metaverse Ne Demek?

Meta evreni anlayışında bireyler herhangi bir fiziksel aksiyona gerek duymadan artırılmış sanal gerçeklik cihazları ile tamamen zihinsel bir evrene geçiş yapar. Metaverse evreni olarak adlandırılan bu sanal dünya, bireylere internet üzerinden erişebilecekleri bir platform sunar. Meta evreni, gelecek hayatımızda oldukça büyük bir yer kaplayacak ve çeşitli aktivitelerimizi bu sanal evrende gerçekleştirmemiz mümkün olacak. Bu aktiviteleri şimdilik şu şekilde sıralayabiliriz: 

• Alışveriş yapmak, 

• Çalışmak, 

• Oyun oynamak,

• Görüntüleri kişisel bir şekilde özelleştirebilmek, 

• Sosyalleşmek, 

• Konserlere ve etkinliklere katılmak. 

Gelecekte Meta evreninde bu maddelere ek olarak birçok aktivitenin planlanabilmesi de uzmanlar tarafından öngörülmekte, bu aktivitelerin başında ise iş hayatının üç boyutlu bir ortama aktarılması geliyor. 

Metaverse Özellikleri

Günümüzde kullandığımız internet anlayışı Meta konsepti ile köklü bir değişime uğruyor ve bireylere üç boyutlu bir yaşam alanı sunan Meta, Web 3.0 olarak da adlandırılıyor. Distopik bir dünya olarak da kabul edilen Meta evreninin özellikleri ise şu şekilde sıralanabilir: 

• Kollektif bir yapıya sahip,

• Üç boyutlu şekilde kurgulanmış alanların birbirine bağlanması ile oluşur,

• Sanal gerçeklik ile fiziksel gerçeklik kavramlarını birbirlerine yaklaştırır, 

• Tamamen çevrim içidir.

Tüm bu özellikler haricinde Meta konseptinin temel amacı, internette barınan iki boyutlu her şeyi üç boyuta çevirerek dijital bir evrene aktarmaktır.

Metaverse Riskleri

Birçok uluslararası hukukçu Meta evreni konseptinin hala açıkları olduğunu savunuyor. Çeşitli paneller düzenleyen ve bu kurgunun kullanımının hala güvenli olmadığını belirten hukukçular, oluşturulan sanal dünyanın güvenlik ve gizlilik risklerini şu maddeler ile özetlemekte: 

• Mülkiyet ihlalleri, 

• Fikri mülkiyet haklarının çiğnenmesi, 

• Kimlik hırsızlığı, 

• Dolandırıcılık.

  
  

Metaverse Projeleri

Günden güne popülerleşen Metaverse konsepti için global kuruluşlar sürekli fikirler geliştirmekte ve üretmektedir. Uluslararası kamuoyu tarafınca da kabul edilmiş, günümüzün en popüler Meta evreni projeleri şu şekilde sıralanmakta: 

• Decentraland Mana: Üç boyutlu sanal gerçeklik platformu olarak karşımıza çıkan Decentraland Mana, öncelerde parsel satın almak için kullanılsa da günümüzde artık bu şekilde kullanılamıyor. 

• Axie Infinity: NFT tabanlı çevrimiçi bir video oyunu olarak karşımıza çıkıyor.

• Sand: Bireylere kendi dünyalarını yaratma imkanı sunan bir proje olarak ön plana çıkmakta.

• Star Atlas: Solana blok zinciri üzerine kurulmuş, 2620 yılında geçen uzay temalı bir strateji oyunudur. 

Yukarıda bahsettiğimiz projeler haricinde, Metaverse konseptinin; ekonomi, kültür ve alışveriş dinamiklerine de etki edeceği öngörülüyor. Özellikle Microsoft, Facebook, Amazon ve Apple, Meta evrenine kurum kimliklerini aktarmak için birçok proje üzerinde çalışmakta. Geçtiğimiz günlerde H&M adlı markanın Metaverse’de sanal gerçeklik dünyasında bir mağaza oluşturması oldukça ilgi çekti. 

Metaverse Geleceği

Metaverse konseptinin şuan için bir trend olup olmadığını belirtmek pek mümkün gözükmese de bu evrenin bir kalıcılık sunduğunu söyleyebilmek mümkün. Kurgusal bir evreni ifade eden Meta evreni, gerçek dünyada zaman ve yer kavramlarına bağlı kalan bireylere özgürlük vaad ediyor. 

Geçtiğimiz yıl Fortnite adlı bir oyun içerisinde verilen Travis Scott konseri 28 milyon tekil izleyici sayısına ulaşarak rekor kırmıştı, Metaverse evreni için bir ilk olan bu etkinlik tarzı, sonrasında da “sanal konser turu” olarak da devam etti. The Weeknd, Ariana Grande ve Justin Bieber gibi global sanatçıların Meta evreninde konserler vermesi şimdiden eğlence kültürünün değiştiğini gösteriyor. 

2019’un Aralık ayında başlayan Covid-19, çalışma hayatını da büyük bir ölçüde etkilemişti, uzaktan çalışma (remote) ve hibrit çalışma gibi konseptlere yönelen şirketler Meta evreni sayesinde bu kültüre devam edecek gibi gözüküyor. Özellikle LinkedIn paylaşımları incelendiğinde, global şirketlerin Metaverse kullanarak toplantılar gerçekleştirdiğini ve bu durumun ileride tüm çalışma ekosistemini değiştireceğini de söylemek mümkün.